Zasady układania jadłospisu

Wielokrotnie pisałam, jakimi zasadami kieruję się przy tworzeniu własnych jadłospisów, dziś wpadła mi w ręce książka, w której dokładnie wypunktowano podstawowe zasady, którymi powinniśmy się kierować tworząc jadłospis dla naszej rodziny. Każda rodzina jest inna, ma inne możliwości finansowe, alergie, smaki, nadwaga/niedowaga i czas, który może przeznaczyć na przygotowanie posiłków. Sama muszę uwzględnić szerzej poniższe zasady. A oto zasady zebrane i usystematyzowane w książce dla oszczędnych gospodyń. J

"....1. Jadłospis należy planować na od 7 do 10 dni lub 14 dni. Pozwoli to uniknąć powtórzeń i ułatwi organizację pracy.

2.Jadłospis należy dostosować do możliwości ekonomicznych. Można żywić się drogo i nieprawidłowo, a można tanio i racjonalnie. Trzeba pamiętać, że produkty droższe można zastąpić tańszymi, w czym pomaga znajomość podstawowych zasad żywienia.

3. Jadłospis powinien odpowiadać indywidualnym potrzebom domowników, które jak wiadomo, mogą ulegać znacznym zmianom. Do tych potrzeb należy dostosować liczbę posiłków i ich wartość energetyczną, uwzględniając przy tym również fakt czy domownicy spożywają wszystkie posiłki w domu, czy też korzystają np. ze stołówek.

4. Posiłki powinny być podawane regularnie, a przerwy między nimi nie powinny przekraczać 5 godzin. Pierwszy posiłek należy spożyć dostatecznie wcześnie przed rozpoczęciem pracy, a ostatni przynajmniej na 2 godziny przed spoczynkiem.

5. Nie tylko całodzienne wyżywienie, ale i każdy posiłek powinien być pełnowartościowy, to znaczy zawierać przynajmniej po jednym produkcie będącym źródłem białka, składników mineralnych (zwłaszcza dla młodych organizmów wapnia i żelaza), witaminy A lub karotenu i jeden produkt zbożowy.

6. Jadłospis powinien być dostosowany do pór roku i szeroko wykorzystywać owoce i warzywa sezonowe, tanie produkty np. wiosną tańsze jaja, latem i jesienią owoce i warzywa w pełni dojrzałości zbiorczej zawierają więcej witamin niż o innej porze. Jadłospis przeznaczony na lato powinien dostarczać nieco mniej energii, iż na zimę.

7. Jadłospis powinien być urozmaicony pod względem doboru produktów. Stosowanie różnorodnych produktów umożliwia równomierne dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych i zachowanie równowagi między nimi. Istnieją, bowiem wzajemne zależności między składnikami pożywienia np. witaminy z grupy B warunkują właściwe wykorzystanie węglowodanów, tłuszcze wpływają na lepszą przyswajalność witaminy A, a obecność witaminy D na wykorzystanie wapnia.

8. Jadłospis musi być urozmaicony pod względem kolorystycznym oraz smakowym, a potrawy powinny być podane estetycznie. Należy unikać potraw o podobnym smaku, potrawy kwaskowe łączyć ze słonymi i z potrawami o łagodnym smaku by i pod tym względem uniknąć monotonii.

9. Trzeba stosować różne sposoby przyrządzania potraw, jak gotowanie, duszenie, pieczenie i smażenie. Z wyjątkiem gotowania nie powinny się one w ciągu dnia powtarzać. Techniki kulinarne powinno się również dostosowywać do pory roku np. w lecie starać się stosować gotowanie lub pieczenie, zaś zimą smażenie i duszenie. Szczególnie należy uważać na to, żeby smażonych potraw nie podawać częściej niż jeden raz dziennie, ze względu na ich gorszą strawność.

10. Należy kształtować prawidłowe nawyki i zwyczaje żywieniowe, które powstają już we wczesnym okresie życia, uczyć cenić proste i zdrowe potrawy, a ograniczać spożywanie nadmiaru cukru, słodyczy i wysokooczyszczonych produktów zbożowych, jako jedyne źródło węglowodanów, a także zbyt dużej ilości tłuszczów.

Podsumowując należy pamiętać, że:

W prawidłowym żywieniu każdy składnik pokarmowy musi występować w określonej ilości, aby mógł być w pełni wykorzystany.

Nawet przy pozornej obfitości pokarmów, wykluczającej powstanie „głodu ilościowego”, może zaistnieć „głód jakościowy”, spowodowany brakiem dostatecznej ilości jednego lub kilku ważnych składników odżywczych. Najczęściej są nimi: białko, witaminy i składniki mineralne.

Każde przekroczenie spożycia jednego z podstawowych składników prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na jeden lub kilka innych składników ponad konieczne minimum.

Podstawowe składniki odżywcze pozostają ze sobą we wzajemnym związku, ułatwiając ich wykorzystanie.

Każdy człowiek jest odrębna indywidualnością, jego procesy życiowe i aktywność są różne, Posiłki powinny być dostosowane do potrzeb każdego z osobna, zależnie od apetytu, wieku, wysiłku fizycznego i predyspozycji zdrowotnych.

Nadmiar pożywienia, szczególnie przy zmniejszonej aktywności, może prowadzić do otyłości i różnych chorób, wynikających z nieprawidłowej przemiany materii......"

Wiele tych rad wydaje się Wam archaicznych i dziwnych, odbiegających naszym czasom, ale czy tak do końca autorka pisząc te książkę w latach osiemdziesiątych mija się z zasadami współczesnego, racjonalnego żywienia? Myślę, że warto zastanowić się przy układaniu jadłospisu dla własnej rodziny, czego ona tak naprawdę potrzebuje. Jak zostało to napisane powyżej „Każdy człowiek jest odrębna indywidualnością, jego procesy życiowe i aktywność są różne. Posiłki powinny być dostosowane do potrzeb każdego z osobna, zależnie od apetytu, wieku, wysiłku fizycznego i predyspozycji zdrowotnych”. Czyli nie ma uniwersalnego jadłospisu dla każdej rodziny, musimy go tworzyć i komponować indywidualnie Tak jak to nieraz pisałam, że moje jadłospisy to tylko drobna wskazówka, ale każdy musi je dopasować do własnych, indywidualnych potrzeb i zasobów finansowych, oraz czasowych.